Kỹ Thuật Làm Xà Phòng: Phương Pháp Nào Phù Hợp Với Bạn? Từ công thức làm dễ dàng cho người mới đến các phương pháp nghệ nhân đẹp mắt

Làm xà phòng là một nghệ thuật lâu đời, thay đổi theo thời gian. Và không phải tất cả đều được thực hiện theo cùng một cách. Các thành phần, nhiệt độ và thời gian phơi cứng khác nhau sẽ tạo kết quả khác nhau. Nếu bạn muốn học cách làm xà phòng, TRƯỚC tiên hãy quyết định kỹ thuật làm xà phòng nào mà bạn cảm thấy thoải mái nhất khi áp dụng.

Bài khá là dài, vì mình viết một cách chi tiết nhất để dành cho những bạn mới làm quen với tình yêu này nhé! Vậy nên bạn hãy đọc thật kỹ, vì nắm được những điều này bạn đã thành công 50% rồi đó.

Đầu Tiên: Có Chắc Bạn Đã Hiểu Đúng Xà Phòng Là Gì?

Mặc dù từ xà phòng chúng ta không cần học cũng biết nó là gì. Nhưng bạn đã thực sự hiểu ĐÚNG xà phòng là gì chưa? Có rất, rất nhiều bạn lấn cấn hỏi nhà Joy rằng: đây có phải là xà phòng hữu cơ, xà phòng organic, xà phòng sinh dược hay xà phòng thiên nhiên, bla bla hay không? Sẵn đây, Soap with Joy trả lời cụ thể và chi tiết cho các bạn dễ hiểu và tránh bị hiểu lầm cũng như ngộ nhận cái bạn thường gọi là “xà phòng”.

Theo thuật ngữ của ngành Hóa Học, xà phòng chính là một loại muối: “một hợp chất ion sinh ra từ sự trung hòa của một a-xít (acid) và một ba-zơ (base). P/s: cái này mình đã từng được học trên ghế nhà trường rồi đó nghen. Có một khái niệm được gọi “xà phòng” khác tồn tại, đó là nhũ tương canxi /lithium được sử dụng trong mỡ bôi trơn. Còn xà phòng dùng để vệ sinh cá nhân được làm bằng axit béo (chẳng hạn như mỡ động vật hoặc dầu thực vật), kết hợp với dung dịch cực kỳ kiềm (như: lye NaOH hoặc potash KOH)  pha với nước. Phản ứng hóa học này xảy ra được gọi là xà phòng hóa (trở thành xà phòng).

Có 2 loại xà phòng vệ sinh: Xà phòng làm bằng natri hydroxit (xút NaOH) là chất rắn (1); thì xà phòng làm bằng kali hydroxit (KOH, hoặc potash) lại mềm, thường là chất lỏng (2).

Hầu hết các kỹ thuật sản xuất xà phòng kiểu xưa đều là xà phòng kali mềm, vì chất kiềm thời xưa được chiết xuất từ ​​tro gỗ; sau đó được nấu trên ngọn lửa với mỡ động vật (đây gọi kỹ thuật làm xà phòng nóng). Tộc trưởng và những dân làng cất giữ sản phẩm cuối cùng trong hộp hoặc gốm sứ và lấy ra những thứ họ cần. Trong lịch sử, thuật ngữ “dung dịch kiềm” được dùng để chỉ kali, nhưng dung dịch kiềm thực sự (natri hydroxit – NaOH) là một hóa chất khá hiện đại và phải được sản xuất trong môi trường công nghiệp.

Cả natri và kali hydroxit đều nguy hiểm vì độ kiềm cao. Xút có khả năng phân hủy được mỡ động vật và người. Một giọt dung dịch kiềm có thể “đốt cháy” da hoặc gây tổn thương mắt lâu dài, nếu không rửa kịp thời. Vì sự nguy hiểm tiềm ẩn của các thành phần này, điều quan trọng là phải nghiên cứu đầy đủ về cách làm xà phòng trước khi thử.

Ngoài ra, hãy quyết định phương pháp làm xà phòng nào là tốt nhất cho bạn.

Tóm lại:

• Nếu một sản phẩm có tên là xà phòng được ra đời, nó đòi hỏi trải qua quá trình phản ứng hóa học xà phòng hóa của sự kết hợp 3 thành phần CHÍNH: a-xít béo (dầu hoặc mỡ) + kiềm pha nước. Vậy bạn có thể kết luận đây có phải là xà phòng sinh dược hay hữu cơ mà không cần phải ai đó đặt tên, hoặc thêm một cách thừa thãi. Xà phòng thì chỉ có thể là xà phòng, là chính nó
• Khi “xà phòng” không phải là xà phòng khi nó không ra đời theo kỹ thuật trên. Nó được gọi là “xà phòng” bởi nó hoạt động tương tự như xà phòng nhờ hoạt chất chính: CHẤT HOẠT ĐỘNG BỀ MẶT Sulfate (SLS hoặc SLES). Những sản phẩm này được gọi là detergent (chất tẩy rửa)

Phương Pháp Làm Xà Phòng Nào Dành Cho Bạn?

Đun Chảy & Đổ Khuôn (Melt & Pour)

Đây là kỹ thuật an toàn nhất trong tất cả các loại. Công thức nấu chảy và đổ khuôn xà phòng có thể cho phép trẻ em làm được; miễn sao bảo vệ chúng khỏi các tia nước nóng bắn ra. Phương pháp này không có hóa chất nguy hiểm và ít khả năng bị bỏng hơn. Đây là một trong hai sự lựa chọn cách làm xà phòng mà không đụng đến dung dịch kiềm.

Phôi xà phòng có nghĩa xà phòng hoàn chỉnh, đã được làm sẵn để sử dụng ngay. Để làm xà phòng handmade, bạn chỉ cần tìm mua phôi xà phòng từ các nhà cung cấp uy tín. Chất lượng sản phẩm làm ra phụ thuộc đến 90% chất lượng của phôi. Hãy lựa chọn khôn ngoan để bảo vệ làn da.

Việc của bạn cần làm: dùng dao cắt phôi thành những khối nhỏ, nấu chảy bằng lò vi sóng hoặc nồi đun cách thủy. Sau đó thêm màu sắc và hương thơm trước khi đổ vào khuôn. Sau khi xà phòng đông cứng rồi, hãy tách nó ra khỏi khuôn và đem sử dụng ngay. Kỹ thuật làm xà phòng này có thể được hoàn thành trong vòng một hoặc hai giờ.

Ưu điểm của xà phòng MP (Melt & Pour) là sự an toàn. Điểm nóng chảy của phôi nằm khoảng 55°C. Khi bạn đun nhiệt độ quá cao, phôi sẽ sôi, chất lỏng sẽ sệt quánh lại (lưu ý: đừng để trường hợp này xảy ra). Thường sau khi phôi hóa lỏng, lấy ra khỏi bếp (lò vi sóng) sẽ không đủ nóng để làm bạn bị bỏng. Các thành phần bổ sung như hương (tinh dầu hoặc hương fragrances) và cánh hoa khô không biến đổi khi trộn vào, vì hỗn hợp xà phòng MP đã trung tính. Bạn có thể thêm hầu hết mọi thứ bạn muốn như đồ chơi nhỏ, thảo mộc nghiền nát hoặc kim tuyến vào. Xà phòng từ phôi (Melt & Pour soap) được dùng với tất cả các loại khuôn, không giống như true soap – xà phòng CP (Cold Process Soap) có thể làm chảy một số loại khuôn hoặc có thể phản ứng với khuôn nhôm.

Tuy nhiên, mọi thứ đều có mặt trái. Xà phòng MP không thể được gọi là  100% “thiên nhiên” vì chúng chứa các sản phẩm dầu mỏ. Điều này là cần thiết để tạo điều kiện cho quá trình tan chảy và đông cứng thường xuyên. Nhận được nhiều chia sẻ cho rằng có những xà phòng từ phôi gây khô da vì chúng không sinh glycerin tự nhiên (chỉ thêm glycerin là sản phẩm công nghiệp), cộng thêm chất tẩy rửa bề mặt (SLS/SLES); thậm chí là có chứa cồn. Làm xà phòng từ phôi cho ra những bánh dễ thương nhưng nó không phải là sản phẩm tốt nhất dành cho siêu da nhạy cảm.

Nếu muốn phôi xà phòng glycerin được tự nhiên hơn, hãy học cách là phôi xà phòng glycerin ngay từ bước đầu. Tuy nhiên, cảnh báo: Kỹ thuật làm xà phòng này liên quan đến dung dịch kiềm. Để làm xà phòng glycerin không có dung dịch kiềm, bạn phải học cách chọn phôi đã được làm sẵn.

Nghiền Nát, Nấu Lại (Mill/Rebatch): “Biến Cũ Thành Mới”

Đánh lại, hoặc nghiền bằng tay là một kỹ thuật làm xà phòng được sử dụng bởi những người yêu thích và thợ làm xà phòng thủ công. Người ta thường hay gọi đây là xà phòng kiểu Pháp ^^.

Xà phòng xay kiểu Pháp (French-milled soaps) là những thanh xà phòng CP (cold processed soap) đã được “xay” hoặc nghiền nhiều lần thành bột nhão mịn trước khi chúng được ép thành những hình dạng hấp dẫn. Xà phòng xay ba lần đã được nghiền ba lần để trở nên mịn. Điều này tạo ra một kết cấu sang trọng và tạo bọt nhưng cũng giữ cho màu sắc đồng nhất, do đó không có vệt hoặc bóng không đồng đều. Mặc dù bạn không thể gọi xà phòng của mình là “kiểu Pháp” trừ khi bạn sản xuất chúng ở Pháp bằng kỹ thuật cụ thể này, bạn vẫn có thể sử dụng kỹ thuật này.

Bằng cách sử dụng bánh xà phòng lạnh Cold Process hiện có, bạn đã bỏ qua các bước liên quan đến dung dịch kiềm và thời gian lưu hóa. Vì vậy, mặc dù xà phòng đã được xay không phải là “từ đầu” như xà phòng đã qua xử lý nóng (hot process) hoặc lạnh (cold process), chúng có thể được làm bằng các thành phần tự nhiên giống nhau.

Nhiều soapmaker làm mẻ lớn  xà phòng lạnh “chính” để nghiền/xay lại để tạo ra những bánh hấp dẫn và ổn định về mặt hóa học. Trong quá trình làm, các loại hương (fragrances/essential oil) có thể làm cho lô xà phòng CP ban đầu bị se lại hoặc chuyển sang màu nâu sẽ vẫn tươi trong thời gian tái tạo lại. Kỹ thuật làm xà phòng này cũng là một cách tuyệt vời để biến những mẻ xà phòng CP lỗi, xấu xí thành những lô mới, hấp dẫn hơn. Nếu xà phòng ban đầu được làm đúng cách, sử dụng đúng tỷ lệ dung dịch kiềm (xút) và dầu, nhưng bị rút lại hoặc tách ra trong quá trình sản xuất, nó có thể được nghiền nhỏ và tái chế.

Để phục hồi, hãy nghiền một thanh xà phòng CP đã hoàn thành. Đặt nó với một ít chất lỏng như nước hoặc sữa (dê, …). Sau đó, xà phòng phải được nấu chảy từ từ cho đến khi nó có thể được khuấy và dễ dàng kết hợp với chất lỏng. Điều này có thể được thực hiện trong lò vi sóng, nồi nấu chậm hoặc trong túi nhựa chịu nhiệt đặt trong nước sôi. Giai đoạn này có thể mất một giờ hoặc lâu hơn. Sau khi hỗn hợp tan ra ở dạng đặc sệt, đặc quánh, hãy thêm bất kỳ thành phần bổ sung nào như thảo mộc và màu. Ép thành khuôn. Sau khi nguội và cứng lại, nó đã sẵn sàng để sử dụng.

Hot and Cold Process: Các Thành Phần Thiên Nhiên Nhất

Vì kỹ thuật làm bằng quá trình nóng và lạnh đều liên quan đến chủ động chọn các nguyên liệu nay từ đầu nên bạn có thể tạo ra sản phẩm tinh khiết nhất. Tất cả xút và nước có trong công thức sẽ được sử dụng hết (biến mất) trong quá trình xà phòng hóa đúng (nghĩa là không bị dư xút). Điều này có nghĩa: bánh xà phòng dầu dừa được làm đúng cách chỉ chứa dầu dừa. Biết cách làm xà phòng từ đầu, bạn có thể loại bỏ tất cả các chất tẩy rửa và hương tổng hợp có thể gây ra phản ứng dị ứng.

Hai kỹ thuật làm xà phòng này bắt buộc bạn phải sử dụng dụng cụ an toàn, bao gồm: kính bảo hộ/kính, găng tay, áo dài tay và thông gió đúng cách để tránh hít thở khói bốc ra khi xút được thêm vào nước. Phải sử dụng đúng chất liệu dụng cụ, chẳng hạn như: ca chứa, thìa bằng thép không gỉ hoặc silicon thay vì nhôm. Tất cả vật nuôi và trẻ nhỏ phải được tránh xa khu vực làm xà phòng. Các chất tràn phải được làm sạch đúng cách để chúng không làm hỏng bất cứ thứ gì tiếp xúc với chúng sau này. Và để bạn đọc đến đây bớt hoảng, thì dấu mở ngoặc lớn của Joy: “mặc dù nghe có thể nguy hiểm nhưng nếu chịu HỌC cách sử dụng đúng thì mọi việc đều trở nên đơn giản”. Và SoapwithJoy ở đây là giúp bạn thực hiện điều này 

Hot Process (HP) – Kỹ Thuật Làm Xà Phòng Ở Nhiệt Độ Nóng

Sử dụng cùng công thức dầu và dung dịch kiềm như quy trình lạnh Cold Process (xem bên dưới), nhưng sử dụng quy trình nóng Hot Process (HP) có ưu điểm là có thể sử dụng được gần như ngay lập tức. Điều này là do dùng nhiệt độ gần sôi để xử lý dung dịch kiềm; mà nếu không thì thường sẽ mất 6-8 tuần để làm dịu.

Bạn sẽ thấy có một số bạn làm xà phòng nóng HP tại nhà trong lò nướng, nồi hấp, hoặc nồi nấu chậm (crock pots). Phương pháp này tốt cho những bạn mới tập làm xà phòng; vì tỷ lệ dung dịch kiềm và dầu không cần phải chính xác 100% như trong quy trình lạnh. Tất cả quá trình xà phòng hóa diễn ra trong nồi; nấu cho đến khi xà phòng đạt đến giai đoạn “gel”.

Trước lúc xút tinh kiết được bán rộng rãi, các thợ làm xà phòng ngày xưa thường sử dụng kỹ thuật này (làm xà phòng nóng); vì họ không thể đảm bảo độ kiềm chính xác lấy từ tro của gỗ hoặc kali. Vì vậy, họ thường làm ngoài trời để quan sát và khuấy cho đến khi cảm thấy đúng.

Quá trình làm xà phòng nóng bao gồm cả việc đo lường các loại mùi hương và chất tạo màu trước vì có thể không có nhiều thời gian để thêm chúng vào lúc cuối:

• Xút được thêm vào nước trong một thùng chứa; dầu được đong vào chảo hoặc nồi.
• Không giống như quy trình lạnh, dầu không cần phải để nguội trước khi pha dung dịch kiềm vào.
• Dung dịch kiềm được thêm vào từ từ, sau đó khuấy đều xà phòng cho đến khi có độ dày giống như bánh pudding được gọi là “vết”.
• Xà phòng sau đó được nấu ở nhiệt độ thấp cho đến khi nổi bọt và chuyển sang giai đoạn gel.
• Màu sắc/hương thơm được thêm vào sau đó
• Thợ làm xà phòng múc hỗn hợp nóng, sệt đổ vào khuôn.
• Sau tối đa 48 giờ, xà phòng được mở ra rồi mới được cắt.

Xà phòng HP thường không đẹp mắt vì quá trình xà phòng hóa diễn ra nhanh chóng. Người làm xà phòng phải khuấy đều hương thơm và màu sắc trước, đổ hỗn hợp xà phòng vào khuôn cho nhanh trước khi nó cứng lại. Điều này có thể gây khó khăn đến mức xà phòng quá trình nóng thường hay bị vón cục.

Mặc dù đây không phải là kỹ thuật làm xà phòng tốt nhất dành cho xà phòng thủ công; nhưng nó là kỹ thuật hoàn hảo để làm xà phòng giặt mà sau này sẽ được nghiền nhỏ để trộn với hàn the và soda giặt.

Cold Process (CP) – Kỹ Thuật Làm Xà Phòng Ở Nhiệt Độ Phòng

“Save the best for last!”. Đây là “tuyệt chiêu” mà cuối cùng Soap with joy “để dành” đến phút cuối mới tung ra.

Kỹ thuật làm xà phòng đỉnh cao của các nghệ nhân làm xà phòng là phương pháp làm xà phòng ở nhiệt độ phòng (hay thường được các soaper gọi là xà phòng lạnh, xà phòng dầu, hoặc xà phòng truyền thống,…). Vì quá trình xà phòng hóa diễn ra chậm hơn nên người làm có thời gian để tạo ra những đường xoáy và kết hợp đẹp mắt. Sản phẩm cuối cùng mịn hơn quá trình nóng, trừ khi sản phẩm đông lại (cứng đột ngột). Hầu hết các nhà sản xuất xà phòng hướng tới một sản phẩm đẹp đều chọn phương pháp này.

Các nhà sản xuất xà phòng bậc thầy rất thích tính linh hoạt của phương pháp CPOP-Cold Process Oven Process. Với kỹ thuật làm này họ có thể tạo ra các thiết kế phức tạp và vẽ xoáy; vì xà phòng lạnh lỏng, sệt hơn so với xà phòng quá trình nóng. Bằng cách đặt xà phòng vào lò ấm sau khi nhào nặn, họ cảm thấy mình có thể có cả hai thứ tốt nhất với gel đầy đủ và bắt đầu từ việc giảm trọng lượng nước dư thừa. ”

Ưu điểm chính của xà phòng CP là dễ tạo hình thẩm mỹ hơn. Phần lớn nhiệt được tạo ra trong quá trình phản ứng hóa học và mặc dù nhiệt độ đó có thể lên tới 180 độ và làm tan chảy nhựa mỏng, nhưng bạn không được khuấy một cái nồi đang sôi sùng sục.

Quá trình xà phòng lạnh bao gồm:

• Hòa tan xút (NaOH) vào nước cất trong ca chứa; và đun ấm nhiệt độ của chất béo (dầu hoặc mỡ) trong ca chứa khác.
• Khi nhiệt độ của dung dịch kiềm nguội và hỗn hợp dầu đã ấm gần bằng nhau, dung dịch kiềm được đổ từ từ vào dầu.
• Sau đó, người thợ sẽ khuấy hỗn hợp từ ấm để nguội cho đến khi nó đạt đến “vết”. Quá trình này có thể mất từ ​​năm phút đến một giờ, tùy thuộc vào loại dầu được sử dụng.
• Sau đó, các thành phần bổ sung như mùi hương và màu được thêm vào trước khi đổ xà phòng vào khuôn (loại khuôn phi kim loại) chịu nhiệt.
• Xà phòng được đặt ở một vị trí đủ ấm khi nó trải qua giai đoạn xà phòng hóa gel.
• Để an toàn sử dụng nên để xà phòng khô trong vòng 24 – 48 giờ. Tuy nhiên, nếu muốn xà phòng trở nên dịu nhẹ hơn và xài lâu hơn thì nên cho phép nó được lưu hóa trong khu vực thông gió trong tối đa 6 – 8 tuần.

Vì môi trường của hỗn hợp xà phòng lúc này nằm ở tính kiềm (alkaline) khá lâu; nên một số thành phần thêm vào sẽ không ổn định. Ví dụ:

• Cánh hoa bỏ trong xà phòng sẽ chuyển sang màu nâu.
• Hương vani (Vanilla fragrance) khiến xà phòng trắng có màu sô cô la đậm; trừ khi sử dụng chất ổn định.
• Một số loại hương (fragrance) hoa hoặc hương trái cây gây se hoặc rin (khi hỗn hợp đông lại một phần thành từng cục nhỏ.). Do đó, nếu được học đúng đắn, bạn có thể học cách xử lý tất cả những vấn đề này để tạo ra những bánh xà phòng đẹp mắt.

Ưu Tiên Đầu Tư Việc Học

Các hướng dẫn được đưa ra ở đây là rất cơ bản. Đừng cố gắng làm xà phòng cho đến khi bạn đã đọc tài liệu nói chi tiết hơn về kỹ thuật làm xà phòng mà bạn muốn sử dụng, phác thảo các giao thức an toàn và cách khắc phục sự cố.

Nếu bạn muốn thử xà phòng nóng HP hoặc lạnh CP, bạn cần biết về các chỉ số xà phòng hóa (SAP): liên quan đến lượng xút cụ thể mà mỗi loại dầu cần. Dầu ô liu có SAP khác với dầu cọ. Việc không tuân theo công thức chính xác có thể tạo ra xà phòng chứa nhiều xút một cách nguy hiểm. Bạn cũng cần biết lý do tại sao nên thêm xút vào nước, chứ không phải ngược lại. Và phải làm gì nếu bị trào sủi bọt hoặc nếu xà phòng của bạn bị tràn khuôn trong giai đoạn gel. Tất cả thông tin này có thể được tìm thấy trong các sách đã xuất bản về cách làm xà phòng, nhưng cũng rất hữu ích nếu bạn tham gia forum/nhóm facebook/ zalo sản xuất xà phòng để biết các câu hỏi cụ thể.

Khi đã nghiên cứu đầy đủ, bạn có thể hào hứng mở cửa hàng online nho nhỏ cho riêng mình. Các nhà sản xuất xà phòng kỳ cựu khuyên không nên làm điều này. Chỉ biết cách làm không bằng một người thông thạo đầy kinh nghiệm. Những tân sinh quá lo lắng sẽ bán sớm các loại xà phòng được làm kém, chứa nhiều dung dịch kiềm hoặc nhanh chóng bị ôi thiu. Trải nghiệm tiêu cực này làm khách hàng tin rằng xà phòng tự làm (handmade) là kém chất lượng (hoàn toàn ngược lại) và khách hàng sẽ từ chối sản phẩm tốt cho lần mua tiếp theo.

Một số nhà bán hàng nói về công việc kinh doanh online của mình: “Phần lớn khách hàng sử dụng xà phòng của tôi luôn sẽ mua lại. Họ tìm thấy thứ gì đó phù hợp mình và họ tiếp tục quay lại để khám phá thêm. Mặc dù việc tạo xà phòng khá dễ dàng, nhưng việc tạo ra xà phòng một cách nhất quán theo cách bạn mong muốn sẽ khó hơn hết lần này đến lần khác. Nếu tôi bán xà phòng không phù hợp, việc kinh doanh sẽ chấm hết. Chưa kể bản thân cũng như bạn bè và gia đình của tôi khi sử dụng xà phòng, họ tin tưởng tôi có một sản phẩm với chất lượng phù hợp. ”

Bài viết này không khuyến khích những người mới làm chuyển hướng khởi nghiệp. Nhưng làm việc trong nhiều năm để trau dồi nghệ thuật, mình sẽ đề nghị bạn làm xà phòng cho gia đình của bạn, luyện tập thường xuyên, sau đó tham gia buôn bán bất cứ khi bạn có một sản phẩm mà bạn có thể tự hào.

Trước khi bắt đầu nghiên cứu cách làm xà phòng, hãy quyết định phương pháp nào phù hợp với mong muốn của bạn nhất:

• Bạn không thoải mái khi sử dụng xút,
• Hoặc bạn muốn có một công thức xà phòng thuần tự nhiên hơn?
• Bạn có muốn làm xà phòng thủ công cùng con nhỏ,
• hoặc muốn bán xà phòng tại các hội chợ/sàn thương mại điện tử?

Sau khi quyết định bạn muốn đi theo hướng nào, hãy đọc kỹ các kỹ thuật làm xà phòng đấy. Sản phẩm cuối cùng chính là phần thưởng dành cho bạn.

Chúc bạn làm soap vui vẻ!

Love from SWJ,